Tyłomózgowie
Budowa rdzenia przedłużonego i jego funkcje:
Położenie:
Pomiędzy rdzeniem kręgowym a rdzeniem przedłużonym nie ma wyraźnej granicy. Umowną granicą jest płaszczyzna przechodząca przez wielki otwór kości potylicznej. Górną granicę rdzenia przedłużonego stanowi, po stronie przedniej, tylny brzeg mostu.
Budowa:
W rdzeniu przedłużonym wyróżnia się powierzchnię podstawną (przednią) i powierzchnię grzbietową (tylną).
Na powierzchni podstawnej znajduje się szczelina pośrodkowa przednia. Stanowi ona przedłużenie takiej samej szczeliny znajdującej się w rdzeniu kręgowym. Po obu stronach szczeliny są dwie wyniosłości zwane piramidami utworzone przez włókna ruchowe dróg korowo - rdzeniowych (drogi piramidowe) łączące komórki nerwowe kory mózgowej z komórkami ruchowymi rogów przednich rdzenia kręgowego. Większa część włókien drogi piramidowej przechodzi na stronę przeciwną, tworząc skrzyżowanie piramid, (niektórzy anatomowie uważają to miejsce za granice miedzy rdzeniem przedłużonym a rdzeniem kręgowym). Po bokach piramid przebiegają sznury rdzenia przedłużonego - prawy i lewy. (odpowiadają one analogicznym sznurom rdzenia kręgowego). Sznury boczne rdzenia przedłużonego kończą się widocznymi na jego powierzchni oliwkami (przebiegają tędy drogi móżdżkowo - rdzeniowej grzbietowej).
Na powierzchni grzbietowej znajduje się sznur tylny, podzielony jeszcze w rdzeniu kręgowym (przez bruzdę pośrednią tylną) na pęczek smukły i pęczek klinowaty kończące się odpowiednio: guzkiem jądra smukłego i guzkiem jądra klinowatego. Sznur tylny przedłuża się do móżdżku w postaci konaru dolnego móżdżku.
Funkcja:
W rdzeniu przedłużonym znajdują się ośrodki nerwowe takich wrodzonych czynności odruchowych jak: ssanie, żucie, połykanie, wymioty, kichanie, kaszel, mruganie powiek, ruchy oddechowe, regulacja czynności serca, rozszerzanie naczyń krwionośnych, wydzielanie potu, regulacja przemiany materii.
Z udziałem rdzenia przedłużonego zachodzi kilka odruchów orientacyjnych człowieka w przestrzeni. W rdzeniu przedłużonym, tak jak w rdzeniu kręgowym są skupienia istoty szarej, tworzące jądra ruchowe i czuciowe. Z jąder wychodzą na obwód nerwy czaszkowe: nerw twarzowy (VII), przedsionkowo - ślimakowy (VIII), językowo - gardłowy (IX), błędny (X), korzenie czaszkowe nerwu dodatkowego (XI), nerw podjęzykowy (XII). W rdzeniu przedłużonym występują również jądra, które przekazują bodźce do innych części mózgowia.
Most i móżdżek, ich budowa i funkcje:
W skład tyłomózgowia wtórnego wchodzą most i móżdżek. W obrębie mostu wyróżnia się powierzchnie grzbietową i podstawną. Część grzbietowa mostu zawiera: wstęgę przyśrodkową boczna, twór i ciała czworacze. W części podstawnej przebiegają włókna oraz rozmieszczone nieregularnie komórki nerwowe. W tworze siatkowatym znajdują się jądra nerwów czaszkowych: twarzowego, przedsionkowo-ślimakowego, trójdzielnego a także ośrodki krążenia związane z czynnościami przewodu pokarmowego i regulujące napięcie mięśni szkieletowych.
Przez most przebiegają włókna nerwowe łączące korę mózgową z rdzeniem przedłużonym, rdzeniem kręgowym i móżdżkiem.
Móżdżek jest położony doogonowo w stosunku do śród mózgowia, mostu i rdzenia przedłużonego. Wraz z rdzeniem przedłużonym, mostem ogranicza komorę czwartą. Od mózgu oddziela go szczelina poprzeczna mózgu.
Budowa:
Zbudowany jest z części środkowej, zwanej robakiem i dwóch półkul-prawej i lewej. Powierzchnia zewnętrzna móżdżku jest pofałdowana. Poszczególne fałdy są pooddzielane od siebie licznymi, przebiegającymi równolegle do siebie, bruzdami. Fałdy są utworzone z istoty szarej-kory móżdżku. W budowie mikroskopowej kora móżdżku wykazuje trzy warstwy. Idąc od powierzchni wyróżniamy warstwę: drobinowa, zwojową i ziarnistą. Najbardziej charakterystyczna dla kory móżdżku jest warstwa zwojowa. Budują komórki gruszkowate (Purkiniego), tworząc jakby jeden pokład. Aksony komórek groszkowatych są jedynymi włóknami nerwowymi wychodzącymi z móżdżku.
Pod korą móżdżku znajduje się istota biała, zbudowana z włókien-nerwowych odmóżdżkowych i domóżdżkowych. Włókna łączą móżdżek ze wszystkimi częściami ośrodkowego układu nerwowego. W istocie białej są rozmieszczone jądra móżdżku. Największe z nich jest jądro zębate a pozostałe to jądro czopowate, jądro wierzchu i jądro kulkowate.
Funkcja:
móżdżek jest to część ośrodkowego układu nerwowego, w którym odbywa się koordynacja(uzgadnianie) złożonych ruchów dowolnych. Móżdżek, współpracując z innymi częściami mózgowia reguluje napięcie mięśniowe, współdziała z korą mózgową przy kierowaniu precyzyjnymi i złożonymi ruchami.
Porażenie móżdżku powoduje zaburzenia koordynacji ruchowej, całkowite jego usunięcie wywołuje zaburzenia ruchowe:
1. astazję- skłonność mięśni do drobnych ruchów zwanych drżeniem
2. astenię- osłabienie, szybkie meczenie się mięśni przy wykonywaniu ruchów
3. ataksię- niezdolność przystosowania siły skurczu mięśnia do aktualnej potrzeby ruchowej (nazbyt zamaszyste ruchy )
Zobacz także
- Układ wydalniczy ze szczególnym uwzględnieniem budowy i funkcji nerki
- Układ nerwowy współczulny i przywspółczulny, ich budowa i funkcje
- Układ trawienny, podział i funkcje poszczególnych odcinków
- Morfologiczny podział kości, połączenia kości
- Układ krążenia, jego podział i rola poszczególnych elementów