NERKI

To narząd parzysty, położony w przestrzeni pozaotrzewnowej, na grzbietowej ścianie jamy brzusznej. Nerka ma kształt fasoli, długości 11 - 12 cm, szerokości 5 -6 cm i masie ok. 150 g. Lewa nerka jest zwykle nieco większa od prawej.

Na nerce odróżnia się nieco bardziej wypukłą powierzchnię przednią i spłaszczoną powierzchnie tylną, brzeg boczny wypukły, brzeg przyśrodkowy wklęsły, oraz koniec nerki górny i dolny. Na końcach górnych nerek leżą nadnercza. Na wklęsłym brzegu nerki znajduje się wnęka nerkowa prowadząca do zatoki nerkowej. W zatoce zawieszone są początkowe odcinki odprowadzające mocz: kielichy i miedniczka oraz naczynia i nerwy.

Nerka wraz z nadnerczem otoczona jest torebką tłuszczową, a tą z kolei otacza powięź. Powierzchnię nerki obejmuje torebka włóknista zawierająca włókna mięśniowe gładkie.

W nerce wyróżnia się dwie warstwy: korę nerki oraz rdzeń nerki.

• kora - otacza rdzeń nerki i pod postacią słupów nerkowych dochodzi do zatoki nerkowej.

• rdzeń - składa się z 10 - 15 piramid oddzielonych od siebie słupami korowymi. Wierzchołki piramid, zwane brodawkami nerkowymi zwrócone są w kierunku zatoki. Każda piramida wraz z otaczającym go płaszczem korowym tworzy płat. Każdej brodawce odpowiada kielich miedniczki nerkowej.

Jednostką morfologiczno - funkcjonalną nerki jest nefron. Nerka zawiera ich ponad milion. Każdy nefron składa się z ciałka nerkowego i kanalika.

Nefron - rozpoczyna się w korze nerki ciałkiem nerkowym. Ciałko nerkowe składa się z kłębka naczyniowego i otaczającej go torebki kłębka. Sieć naczyń włosowatych kłębka nazwano siecią dziwną tętniczą, gdyż naczyniem odprowadzającym jest w niej naczynie tętnicze a nie żyła. W ścianie naczynia doprowadzającego występuje tak zwany aparat przykłębuszkowy. Miejsce wejścia i wyjścia naczyń w ciałku nerkowym nosi nazwę bieguna naczyniowego.

W ciałku wewnętrznym odbywa się przesączenie surowicy krwi z od światła torebki do kanalika nefronu. Przez nerki przepływa około 20 - 25% krwi, stanowiącą pojemność minutowa serca. Dzięki wysokiemu ciśnieniu krwi w naczyniach włosowatych kłębuszków część osocza krwi jest przepływającej przez te naczynia zostaje przefiltrowana do światła torebki kłębka, tworząc przesącz kłębuszkowy. Nazywamy go moczem pierwotnym.

W dalszych odcinkach nefronu następuje zagęszczenie moczu pierwotnego. Dochodzi do tego w kanaliku nefronu. Można go podzielić na trzy części: kanalik kręty bliższy, pętlę nefronu (dzielącą się na dwa ramiona - zstępujące i wstępujące) i kanalik kręty dalszy. Kanalik kręty dalszy przechodzi w kanalik zbiorczy, których kilka łączy się w przewód brodawkowy. Tworzą one pole sitowe na szczycie brodawki nerkowej.

Strukturę nerki kształtuje układ naczyniowy. Do nerki wnika duża tętnica nerkowa, dzieląc się na liczne gałęzie, które wnikają do miąższu nerki jako tętnice międzypłatowe. Dzielą się one na tętnice łukowate, od których odchodzą tętnice międzyzrazikowe. Włosowate naczynia żylne odprowadzają krew poprzez żyły międzyzrazikowe, łukowate i międzypłatowe do żyły nerkowej.

MIEDNICZKA I KIELICHY NERKOWE

• kielichy nerkowe - Kielichy nerkowe mniejsze - to stożkowate błoniaste przewody długości ok. 1 cm, występują w liczbie 8 - 10.kielichy mniejsze łączą się w dwa lub trzy przewody obszerniejsze - kielichy nerkowe większe, uchodzące do miedniczki nerkowej.

• miedniczka - ma kształt lejkowatego woreczka spłaszczonego przednio - tylnie. Miedniczkę cechuje duża zmienność kształtu.

Ściana kielichów i miedniczki jest trójwarstwowa.

MOCZOWODY

Miedniczka we wnęce nerki przechodzi w moczowód, który krzyżuje się z naczyniami biodrowymi wspólnymi i schodzi do miednicy małej. Tam oba moczowody uchodzą w dnie pęcherza, w tak zwanym trójkącie pęcherza.

Długość moczowodu wynosi 27 - 34 cm a średnica ok. 8 mm. Mocz przechodzi przez moczowody przede wszystkim dzięki perystaltycznym skurczom warstwy mięśniowej moczowodu.

PĘCHERZ MOCZOWY

To zbiornik mięśniowy do którego bezustannie spływa mocz z moczowodów. Zostaje on co jakiś czas opróżniony przez wydalanie moczu na zewnątrz przez cewkę moczową.

Pęcherz leży w miednicy mniejszej za spojeniem łonowym.

W pęcherzu odróżniamy szczyt, trzon i dno. Jest on zawieszony w więzadle pępkowym pośrodkowym, na przedniej ścianie jamy brzusznej. Do dna pęcherza z tyłu uchodzą moczowody a z przodu odchodzi cewka moczowa.

Pojemność pęcherza wynosi przeciętnie 700 ml. Błona śluzowa jest gruba i bogato unaczyniona. Błona mięśniowa pęcherza składa się z trzech warstw mięśni gładkich, które tworzą siatkę mięśniową. Włókna mięśniowe trójkąta pęcherzowego przechodzą w pętlę mięśniową tworzącą zwieracz pęcherza. Występuje jeszcze drugi mięsień - zwieracz cewki moczowej.

CEWKA MOCZOWA

MĘSKA - ma długość ok. 17 - 20 cm i można ją podzielić na trzy części: sterczową, błoniastą i gąbczastą.

- sterczowa - na jej tylnej ścianie znajduje się wzniesienie, wzgórek nasienny, na którym uchodzą parzyste przewody wytryskowe, a po środku jest ujście łagiewki sterczowej.

- Błoniasta - to krótki odcinek który przebija przeponę moczowo - płciową i zagłębia się w ciele gąbczastym prącia.

- Gąbczasta - biegnie w ciele gąbczastym przez całą długość- prącia.

Ściana cewki moczowej składa się z błony śluzowej i mięśniowej.

ŻEŃSKA - ma przeciętnie ok. 4 cm długości i 6 mm średnicy. Zaczyna się ujściem w dnie pęcherza moczowego, przechodzi przez przeponę moczowo - płciową i kończy się ujściem w zewnętrznym przedsionku pochwy. Cewka moczowa żeńska spełnia tylko czynności drogi moczowej. Ściana cewki moczowej składa się z błony śluzowej i mięśniowej.