BUDOWA ZEWNĘTRZNA:

Kresomózgowie przybiera postać dwóch półkul mózgowych, oddzielonych od siebie szczeliną podłużną mózgu a połączonych ciałem modzelowatym(spoidło wielkie) należącym do istoty białej mózgowia.

Na każdej półkuli istnieją trzy powierzchnie: wypukła, przyśrodkowa i podstawna, zaś powierzchnia półkul mózgowych jest pokryta fałdami(zakrętami) mózgu, pooddzielanymi od siebie bruzdami i szczelinami.

W każdej półkuli wyróżnia się cztery płaty:

• płat czołowy

• płat ciemieniowy

• płat skroniowy

• płat potyliczny

W skład półkul mózgowych wchodzą: płaszcz mózgu (siedlisko inteligencji), węchomózgowie, jądra podkorowe, istota biała kresomózgowia

BUDOWA WEWNETRZNA:

Każda z półkul zbudowana jest z istoty szarej i istoty białej. Istota szara tworzy korę mózgu.

KORA MÓZGOWA - jest nadrzędnym ośrodkiem sprawującym kontrolę nad czynnością ośrodków nerwowych położonych w pniu mózgu i rdzeniu kręgowym. U człowieka kora mózgowa ma w różnych miejscach różną grubość a co za tym idzie wykazuje pewne różnice w budowie. Na tej podstawie wyróżnia się jej dwa typy:

• kora nowa- w życiu postnatalnym jest zbudowana z sześciu warstw komórek nerwowych, zajmuje 11/12 całej kory (płat czołowy, ciemieniowy, skroniowy)

• kora archaiczna- niekiedy ma tylko 2-3 warstwy

KORA NOWA - jest zbudowana głównie z różnej wielkości komórek o kształcie piramidalnym i z komórek glejowych, poza tym występują tu komórki o kształcie wrzecionowatym lub gwiaździstym. Komórki układaj ą się w sposób uporządkowany w następujące warstwy:

I warstwa drobinowa

II warstwa ziarnista

III warstwa komórek piramidowych zew.

IV warstwa ziarnista wewnętrzna

V warstwa komórek piramidowych wew.

VI -warstwa komórek wielokształtnych

Warstwy II, III, IV stanowią aparat odbiorczy. Mieszczą się tu struktury odbierające wrażenia z analizatorów oraz czucie powierzchowne i głębokie. W tych warstwach biorą początek włókna kojarzeniowe. W warstwach V i VI mieszczą się czynności wykonawcze i rozpoczynają włókna projekcyjne.

Kora mózgowa w rożnych miejscach wykazuje odrębne czynności. Na tej podstawie podzielono korę mózgu na kilka pól, zwanych ośrodkami nerwowymi. Ośrodki nerwowe to zespół skupionych neuronów, rządzących określoną funkcją.

W płacie czołowym znajduje się ośrodek ruchów dowolnych utworzony przez komórki olbrzymi e (komórki Betza). W ośrodku tym są obszary różnych części ciała leżące w odwrotnym porządku w porównaniu z układem ciała (palce, stopy, podudzie, kolano, udo, obręcz kończyny dolnej, tułów, obręcz kończyny górnej, ramię przedramię, ręka, czoło, twarz, krtań, żuchwa, język)

Okolica przedczołowa (płat czołowy) jest siedliskiem wyższych czynności mózgu, związanych z intelektem, inteligencją i sferą moralną człowieka. Tu następuje zapamiętywanie informacji i powstawanie na ich podstawie konstrukcji myślowych jak: planowanie zachowania się w przyszłości, wybór najbardziej odpowiedniej reakcji, rozwiązywanie zadań logicznych, kontrola zachowania się według wzorców społecznych i moralnych.

Do bardziej złożonych czynności kory mózgowej należą czynności poznawcze wyższego rzędu - praksyjne i gnostyczne. W płacie czołowym są również ośrodki układu autonomicznego. W płacie ciemieniowym mieści się ośrodek czynności czuciowych - pole somatyczne zawierające ośrodki czuciowe dotyku, ciepła, chłodu, informacji o ruchach mięsni (pola czuciowe leżą w odwrotnym porządku w porównaniu z układem ciała).

Na powierzchni przyśrodkowej półkul mózgowych mieści się tzw. mózg trzewny, którego neurony koordynują złożone czynności układu autonomicznego. Drażnienie tego obszaru powoduje: rozszerzenie źrenic, gęsią skórkę, przyspieszenie czynności serca.

W płacie potylicznym znajduje się ośrodek wzroku, ośrodek słuchu znajduje się w zakrętach płata skroniowego.

Kora mózgowa prócz komórek nerwowych zawiera także włókna nerwowe.

ISTOTA BIAŁA - zbudowana jest z włókien nerwowych rzutowych, spoidłowych i kojarzeniowych oraz leżących w istocie białej skupień istoty szarej, zwanych jądrami podkorowymi.

Włókna rzutowe łączą kresomózgowie z pozostałymi częściami mózgowia i z rdzeniem kręgowym. Wyróżniamy:

• włókna zstępujące ( ruchowe) do móżdżku i do rdzenia kręgowego

• włókna wstępujące (czuciowe) doprowadzające bodźce do kory

• włókna spoidłowe łączą obie połówki półkul mózgowych, tworzą ciało modzelowate i spoidło przednie mózgu (włókna kojarzeniowe łączą części tej samej półkuli mózgowej)

JĄDRA PODKOROWE - są reprezentowane przez trzy struktury: ciało przedmurza, ciało migdałowate. Ciało prążkowane to największe jądro podkorowe. Dzieli się na jądro ogoniaste i jądro soczewkowate ( z gałką bladą i skorupą). Wyróżnione jądra podkorowe należą w większości do układu pozapiramidowego, który koordynuje prace mięśni i reguluje napięcie mięśniowe.