Układ krążenia, jego podział i rola poszczególnych elementów
Zasadniczą czynnością układu naczyniowego jest przenoszenie tlenu i substancji odżywczych do wszystkich tkanek, oraz usuwanie z nich produktów przemiany materii i odprowadzenie ich do narządów wydalających. Bierze on również udział w regulacji temperatury ciała. Układ naczyniowy ma również powiązanie z tkankami i narządami które maja zdolność regeneracji krwi i chłonki. Układ naczyniowy najogólniej można podzielić na część krwionośną i chłonną (limfatyczną). Do części krwionośnej należy zaliczyć serce, naczynia krwionośne i krew, a do części chłonnej - naczynia chłonne, węzły chłonne i chłonkę (limfę). Do narządów regenerujących krew i chłonkę należą: szpik kostny i węzły chłonne oraz grasica i śledziona.
Główne tętnice i żyły krążenia wielkiego:
Krążeniem wielkim nazywamy tę część krążenia krwi, która zaczyna się w lewej komorze, skąd krew utlenowana płynie tętnicami do sieci naczyń włosowatych narządów, a stamtąd wraca żyłami do prawego przedsionka.
Krew utlenowana z lewego przedsionka w czasie skurczu zostaje przesunięta do lewej komory. W trakcie skurczu komór, z lewej komory zostaje wrzucona do tętnicy głównej (aorty). Cofnięcie się krwi z komory do przedsionka uniemożliwia zastawka dwudzielna.
Tętnice krążenia wielkiego
AORTA - rozpoczyna się w komorze lewej w rozszerzeniu zwanym opuszką aorty. Na ścianach opuszki znajdują się kieszonki zastawki pólksiężycowatej. Opuszka aorty przechodzi w aortę wstępującą, a ta z kolei w aortę wstępującą.
Od powierzchni wypukłej łuku aorty wychodzą trzy tętnice:
-
pień ramienno - głowowy
-
tętnica szyjna wspólna lewa
-
tętnica podobojczykawa lewa.
Pień ramienno - głowowy dzieli się na:
-
tętnice wspólną szyjna prawą
-
tętnicę podobojczykową prawą
Od wklęsłej strony łuku aorty odchodzą gałęzie oskrzelowe. Każda tętnica szyjna dzieli się na tętnicę szyjną zewnętrzną i wewnętrzną.
-
tętnica szyjna wewnętrzna - wchodzi przez podstawę czaszki do jamy czaszki i kieruje swój pień do koła tętniczego mózgu.
-
tętnica szyjna zewnętrzna - unaczynnia powierzchownie głowę. Prowadzi swe gałęzie do trzew szyi jamy nosowej i ustnej oraz gardła. Jej końcowe gałęzie to tętnica szczękowa i skroniowa powierzchniowa.
-
tętnica podobojczykowa - przechodzi na zewnętrzną powierzchnię pierwszego żebra i stąd kieruje się do jamy pachowej. Jedną z ważniejszych gałęzi tętnicy podobojczykowej jest tętnica kręgowa, która biegnie przez otwory w wyrostkach poprzecznych kręgów szyjnych oraz otwór potyliczny wielki do jamy czaszki. Tutaj parzyste tętnice kręgowe łączą się w tętnicę podstawną biegnącą do koła tętniczego mózgu.
TĘTNICA PACHOWA - jest bezpośrednim przedłużeniem tętnicy podobojczykowej. Przebiega przez jamę pachową, unaczyniając ściany klatki piersiowej i obręcz kończyny górnej. Po wyjściu z jamy pachowej przechodzi w tętnicę ramienną, biegnącą w bruździe przyśrodkowej mięśnia dwugłowego. Dzieli się ona na tętnicę łokciową i promieniową. Większą gałęzią tętnicy łokciowej jest tętnica międzykostna.
Tętnica łokciowa i promieniowa oraz ich odgałęzienia dłoniowe łączą się na powierzchni dłoniowej ręki tworząc łuk dłoniowy powierzchowny i głęboki.
AORTA ZSTĘPUJĄCA - aortę zstępującą na przebiegu w jamie klatki piersiowej nazywa się aortą piersiową, w jamie brzusznej - aortą brzuszną. Gałęzie aorty zstępującej dzieli się na trzewne i ścienne, unaczyniające narządy i ściany tułowia. Do gałęzi ściennych zalicza się tętnice międzyżebrowe tylne i tętnice przeponowe górne.
Gałęzie trzewne aorty piersiowej biegną do przełyku, osierdzia, oskrzeli i węzłów chłonnych śródpiersiowych.
AORTA BRZUSZNA - biegnie do przodu i w lewo od kręgosłupa i w okolicach IV kręgu lędźwiowego dzieli się na swe gałęzie końcowe: dwie symetryczne tętnice biodrowe wspólne i tętnicę krzyżową pośrodkową.
Gałęzie ścienne aorty brzusznej to cztery pary tętnic lędźwiowych, parzyste tętnice przeponowe dolne oraz tętnica lędźwiowa niższa.
Gałęzie trzewne aorty brzusznej podzielić można na parzyste i nieparzyste. Parzyste to: tętnice zaopatrujące nadnercza, nerki, jajniki lub jądra. Nieparzyste to: pień trzewny dzielący się na tętnice śledzionową, żołądkową lewą i wątrobową wspólną.
Tętnica krezkowa górna zaopatruje jelito czcze i kręte oraz jelito grube aż po zgięcie lewe okrężnicy. Od tego miejsca okrężnica zstępująca, esica i górna część odbytnicy zaopatrywane są przez tętnice krezkową dolną.
Tętnice biodrowe wspólne, powstałe z rozgałęzienia aorty brzusznej dzielą się na: tętnice biodrowe zewnętrzne i wewnętrzne.
Tętnica biodrowa wewnętrzna schodzi do miednicy małej i zaopatruje trzewia miednicy, narządy płciowe zewnętrzne i okolicę kroczową.
Tętnica biodrowa zewnętrzna oddaje gałęzie do ścian brzucha i przechodzi na udo, przyjmując nazwę tętnicy udowej. Jej największą gałęzią jest tętnica głęboka uda. Obie zaopatrują obręcz biodrowa i udo. Dalej tętnica udowa przechodzi do dołu podkolanowego i zmienia nazwę na tętnicę podkolanową. Ta z kolei dzieli się na tętnicę piszczelową przednią i tylną. Największą gałęzią tętnicy piszczelowej tylnej jest tętnica strzałkowa. Dzieli się ona na tętnice podeszwową przyśrodkową i tętnicę podeszwową boczną.
Przedłużeniem tętnicy piszczelowej przedniej jest tętnica grzbietowa stopy.
Żyły krążenia wielkiego:
UKŁĄD ŻYŁY GŁÓWNEJ GÓRNEJ - powstaje z połączenia dwóch żył ramienno - głowowych. Początek każdej z żył ramienno - głowowych znajduje się w miejscu połączenia się żyły szyjnej wewnętrznej i żyły z żyłą szyjną podobojczykową. Miejsce ich łączenia to kąt żylny. Przed wejściem żyły głównej górnej do prawego przedsionka uchodzi do niej żyła nieparzysta. Wchodzi ona do klatki piersiowej. Jest przedłużeniem żyły lęźwiowej wstępującej prawej. Na wysokości V kręgu piersiowego żyła nieparzysta przechodzi do żyły głównej górnej. Jej głównym dopływem jest żyła nieparzysta krótka.
UKŁAD ŻYŁY GŁÓWNEJ DOLNEJ - powstaje z połączenia żyły krzyżowej pośrodkowej z żyłami biodrowymi wspólnymi.
Żyła biodrowa wewnętrzna prowadzi krew ze ścian i trzewi miednicy małej, biodrowa zewnętrzna ze ścian miednicy dużej i kończyn dolnych.
Dopływy żyły głównej dolnej można podzielić na ścienne i trzewne. Żyły z narządów nieparzystych jamy brzusznej nie uchodzą do żyły głównej dolnej lecz do żyły wrotnej.
UKŁAD ŻYŁY WROTNEJ - powstaje w okolicy głowy trzustki z połączenia trzech głównych pni żylnych: krezkowej górnej i dolnej oraz śledzionowej. Do tych pni żylnych oraz bezpośrednio do żyły wrotnej uchodzą żyły żołądka, dwunastnicy i trzustki. Żyła wrotna swymi dopływami prowadzi krew do wątroby. We wnęce wątroby dzieli się ona na gałąź prawą i lewą. Krew żyły wrotnej po przejściu przez układ żył międzyzrazikowych i śródzrazikowych dostaje się do żył wątrobowych.
ŻYŁY KOŃCZYN - dzielimy je zwykle na głębokie i powierzchowne.
-
żyła odłokciowa - biegnie po przyśrodkowej stronie przedniej powierzchni przedramienia i uchodzi do jednej z żył ramiennych lub do ramiennej wspólnej, a czasem uchodzi dopiero do początkowego odcinka żyły pachowej.
-
żyła odpromieniowa - biegnie na bocznej stronie przedniej powierzchni przedramienia oraz ramienia i uchodzi w do żyły pachowej.
-
żyła pachowa - na wysokości obojczyka przyjmuje nazwę żyły podobojczykowej. Krew żylna z kończyny górnej uchodzi ostatecznie żyłą podobojczykową do żyły głównej górnej.
Żyły powierzchowne kończyny dolnej łączą się w dwa pnie żylne: żyłę odstrzałkową i odpiszczelową.
-
żyła odstrzałkowa - uchodzi do żyły podkolanowej
-
żyła odpiszczelowa - to największa i najdłuższa żyła powierzchowna u człowieka. Biegnie na przyśrodkowo przedniej powierzchni goleni i uda, po czym wpada do żyły udowej, która po przejściu pod więzadłem pachwinowym przyjmuje nazwę żyły biodrowej zewnętrznej.
Główne tętnice i żyły krążenia małego:
Z prawej komory serca krew wypływa pniem płucnym. W jego początkowym odcinku znajduje się zastawka półksiężycowata, zapobiegająca cofaniu się krwi do prawej komory w czasie jej rozkurczu. Pień płucny dzieli się na tętnice płucne, a te z kolei dzielą się na tętnice płatowe, zaopatrujące poszczególne płaty płuc. Tętnice płatowe oddają gałęzie do segmentów płucnych, w których dzielą się na coraz drobniejsze tętnice i przechodzą ostatecznie w sieć naczyń włosowatych. Z sieci naczyń włosowatych krew płynie do żył, które łączą się w cztery żyły płucne, uchodzące do lewego przedsionka serca. Głównym zadaniem krążenia małego jest pozbawienie krwi nadmiaru CO2 i zaopatrzenie jej w nowe zapasy tlenu.
Zobacz także
- Układ nerwowy współczulny i przywspółczulny, ich budowa i funkcje
- Ruchy głowy i wykonujące je mięśnie
- Przysadka mózgowa, jej budowa, wydzielane hormony i ich rola w organizmie
- Mechanika ruchów oddechowych z uwzględnieniem uczestniczących w nich mięśni
- Stawy stopy, ruchy w nich zachodzące i wykonujące je mięśnie